فنل فتالئین چیست؟

فنل فتالئین چیست؟

فنل فتالئین پودری سفید رنگ با فرمول C₂₀H₁₄O₄ است، و به طور عمده به عنوان یکی از متداولترین شناساگرهای اسید-باز بوده که در محیط‌های اسیدی بی‌رنگ و در

محیط ‌های بازی به رنگ ارغوانی در ‌می‌آید. این ترکیب در اتانول محلول است.

خصوصیات فنل فتالئین چیست؟

فنل فتالئین شناساگری سفید رنگ است که در آب و بنزن نامحلول است. در DMSO اندکی حل می‌گردد اما در اتانول و اتر بسیار محلول است. از اینرو در آزمایشگاه

برای تهیه محلول معرف فنل فتالئین، پودر جامد آن را با غلظت 1% در اتانول تهیه می‌کنند.

از این محلول به طور گسترده در آزمایشگاه‌ها به عنوان یک شناساگر دقیق و کارآمد استفاده می‌گردد. جرم مولکولی فنل فتالئین 318.23 g/mol و چگالی آن در دمای

32 ^oC برابر 1.277 g/cm³ می‌باشد. نقطه ذوب آن در حدود 260 ^oC بوده و هنگام جوشش ساختار آن تجزیه می‌شود.

علت تغییر رنگ شناساگر فنل فتالئین در pHهای مختلف چیست؟

این ترکیب یک اسید ضعیف بوده که با توجه به ساختار خود می‌تواند یون‌های ⁺H را در محلول از دست بدهد. مولکول فنل فتالئین غیریونیزه بی‌رنگ و یون فنل فتالئین

دِپروتونه شده بنفش رنگ می‌باشد.

از دست دادن بیشتر پروتون در pHهای بالاتر به آرامی رخ می‌دهد و منجر به شکل بی رنگ ماده می‌شود. یون فنل فتالئین در اسید سولفوریک غلیظ به دلیل

سولفوناسیون، قرمز - نارنجی می باشد.

فنل فتالئین بسته به pHمحلول، ساختارهای مختلفی در محلول آبی به خود می‌گیرد. در مقالات گزارش شده بین ساختار هیدراته این ترکیب و رنگ قرمز نارنجی ایجاد

شده در محیط حاوی اسید سولفوریک اختلاف نظر وجود دارد.

ویتکه در سال 1983 گزارش کرد که در شرایط شدید اسیدی شکل پروتونه (⁺HIn) به وجود آمده عامل رنگ نارنجی قرمز این ترکیب است.درحالیکه در مقاله بعدی نشان

داد که این رنگ به دلیل سولفوناسیون به فنل سولفونفتالئین است.

بین شرایط اسیدی شدید و بازی ملایم، فرم لاکتون (HIn) بی رنگ است، فرم آنیون فنولات که دو پروتون از دست داده (^-In₂) رنگ صورتی داشته و در محلول‌های به

شدت بازی فنل‌فتالئین به فرم ^-In(OH)₃ تبدیل شده و رنگ صورتی آن تحت یک واکنش نسبتا آهسته محو می‌شود و زمانیکه pH بیشتر از 13 باشد کاملا بی‌رنگ

می‌شود.
فنل فتالئین چه کاربردی دارد؟
اغلب کاربردهای فنل فتالئین از خاصیت شناساگری آن نشأت می‌گیرند که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهد شد:
- متداول‌ترین کاربرد فنل فتالئین شناساگر اسید- باز می‌باشد.
- به طور طبیعی بتن pH بالایی داشته که علت آن تشکیل هیدروکسید کلسیم در هنگام واکنش سیمان پرتلند با آب می‌باشد. طی واکنش بتن با دی‌اکسید کربن
موجود در جو، شاهد کاهش pH به 8.5- 9 خواهیم بود.
بتن معمولی در حضور فنل فتالئین 1% به رنگ صورتی روشن در می‌آید در حالیکه بی‌رنگ ماندن آن حاکی از کربناته شدن بتن مورد نظر می‌باشد.
- در کلاس‌های شیمی برای مطالعه سینتیک واکنش از یک محلول اولیه فنل فتالئین استفاده می‍‌‌شود، بدین صورت که تغییر آهسته ارغوانی‌رنگ به بی‌رنگ در حالیکه
به فرم ^-In(OH)₃ تبدیل می‌شود مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- در اسباب‌بازی ها از فنل فتالئین به عنوان جوهرهای ناپدید شونده و یا تغییر رنگ دهنده استفاده می‌شود. به عنوان مثال به‌عنوان جزئی از جوهرهای ناپدید شونده
روی موهای باربی "موی هالیوود" استفاده می‌گردد به این صورت که در جوهر، فنل‌فتالئین با هیدروکسید سدیم مخلوط شده است که با دی اکسید کربن موجود در
هوا واکنش می دهد.
این واکنش منجر به کاهش pH به زیر آستانه تغییر رنگ می‌شود زیرا یون های هیدروژن توسط واکنش آزاد می شوند:
OH^-(aq) + CO₂ (g) → CO₃^2-(aq) + H⁺(aq)
- برای توسعه الگوهای گرافیکی "جادویی"، جوهر با محلول هیدروکسید پاشیده می شود، که منجر به ظاهر شدن گرافیک های پنهان با همان مکانیزم توضیح داده
شده در بالا برای تغییر رنگ در محلول قلیایی می شود. این الگو در نهایت به دلیل واکنش با دی اکسید کربن دوباره ناپدید می شود. تیمول‌فتالئین برای همین منظور و
به همان شیوه، زمانی که رنگ آبی مورد نظر است، استفاده می شود.
- فنل فتالئین بیش از یک قرن است که به عنوان یک ملین استفاده می شود، اما اکنون به دلیل نگرانی در مورد سرطان‌زایی از ملین‌های بدون نسخه حذف شده
است.
- فنل‌فتالئین حل شده در اتانول برای شناسایی خون مخفی در مدفوع، استفاده می شود، که معمولا به عنوان تست Kastle-Meyer شناخته می‌شود.
روش کار به این صورت است که یک نمونه خشک با کاغذ صافی جمع آوری می‌شود. چند قطره الکل، سپس چند قطره فنل فتالین و در نهایت چند قطره پراکسید
هیدروژن روی نمونه چکه می شود. اگر نمونه حاوی هموگلوبین باشد، بلافاصله پس از افزودن پراکسید، صورتی رنگ می شود. آزمایش مثبت نشان می‌دهد که نمونه
حاوی هموگلوبین است و بنابراین احتمالاً خون است. این آزمایش با خون هر حیوانی که خون آن حاوی هموگلوبین است، از جمله تقریباً تمام مهره داران، واکنش
مشابهی دارد.

سوالات فنی در مورد فنل فتالئین را چگونه بپرسیم ؟
اگر سوال فنی در این زمینه داشتید می توانید به آدرس زیر ایمیل بزنید . کارشناس فنی شرکت در اسرع وقت به سوال شما پاسخ خواهد داد و در قسمت پرسش و پاسخ های متداول به نمایش گذاشته خواهد شد .
info@arachem.ir